10-Jahres-Kennzahlen
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            2022  | 
            
  | 
            2021  | 
            
  | 
            2020  | 
            
  | 
            2019  | 
            
  | 
            2018  | 
        ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Erfolgsrechnung  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
        ||||||
Nettoumsatz  | 
            
  | 
            MCHF  | 
            
  | 
            3 392  | 
            
  | 
            3 460  | 
            
  | 
            2 986  | 
            
  | 
            3 083  | 
            
  | 
            3 081  | 
        ||||||
Veränderung zum Vorjahr  | 
            
  | 
            %  | 
            
  | 
            -2,0  | 
            
  | 
            +15,9  | 
            
  | 
            -3,1  | 
            
  | 
            +0,1  | 
            
  | 
            +5,9  | 
        ||||||
Veränderung zum Vorjahr wb./org.  | 
            
  | 
            %  | 
            
  | 
            +4,8  | 
            
  | 
            +14,7  | 
            
  | 
            +1,3  | 
            
  | 
            +3,4  | 
            
  | 
            +3,1  | 
        ||||||
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
        ||||||
Operativer Cashflow (EBITDA) 1  | 
            
  | 
            MCHF  | 
            
  | 
            909  | 
            
  | 
            1 069  | 
            
  | 
            925  | 
            
  | 
            904  | 
            
  | 
            868  | 
        ||||||
Marge in % des Nettoumsatzes 1  | 
            
  | 
            %  | 
            
  | 
            26,8  | 
            
  | 
            30,9  | 
            
  | 
            31,0  | 
            
  | 
            29,3  | 
            
  | 
            28,2  | 
        ||||||
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
        ||||||
Betriebsergebnis (EBIT) 1  | 
            
  | 
            MCHF  | 
            
  | 
            755  | 
            
  | 
            902  | 
            
  | 
            772  | 
            
  | 
            757  | 
            
  | 
            744  | 
        ||||||
Marge in % des Nettoumsatzes 1  | 
            
  | 
            %  | 
            
  | 
            22,3  | 
            
  | 
            26,1  | 
            
  | 
            25,8  | 
            
  | 
            24,5  | 
            
  | 
            24,2  | 
        ||||||
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
        ||||||
Finanzergebnis, netto 1  | 
            
  | 
            MCHF  | 
            
  | 
            -14  | 
            
  | 
            -13  | 
            
  | 
            -17  | 
            
  | 
            -14  | 
            
  | 
            -20  | 
        ||||||
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
        ||||||
Nettoergebnis 1  | 
            
  | 
            MCHF  | 
            
  | 
            706  | 
            
  | 
            756  | 
            
  | 
            642  | 
            
  | 
            647  | 
            
  | 
            626  | 
        ||||||
Marge in % des Nettoumsatzes 1  | 
            
  | 
            %  | 
            
  | 
            20,8  | 
            
  | 
            21,8  | 
            
  | 
            21,5  | 
            
  | 
            21,0  | 
            
  | 
            20,3  | 
        ||||||
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
        ||||||
Gewinn je Aktie 1  | 
            
  | 
            CHF  | 
            
  | 
            20,48  | 
            
  | 
            21,34  | 
            
  | 
            17,95  | 
            
  | 
            17,97  | 
            
  | 
            17,21  | 
        ||||||
Ausschüttung je Aktie  | 
            
  | 
            CHF  | 
            
  | 
            12,60  | 
            
  | 
            12,50  | 
            
  | 
            11,40  | 
            
  | 
            11,30  | 
            
  | 
            10,80  | 
        ||||||
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
        ||||||
Free Cashflow 2  | 
            
  | 
            MCHF  | 
            
  | 
            562  | 
            
  | 
            809  | 
            
  | 
            717  | 
            
  | 
            644  | 
            
  | 
            582  | 
        ||||||
Marge in % des Nettoumsatzes 2  | 
            
  | 
            %  | 
            
  | 
            16,6  | 
            
  | 
            23,4  | 
            
  | 
            24,0  | 
            
  | 
            20,9  | 
            
  | 
            18,9  | 
        ||||||
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
        ||||||
Investitionen in Sachanlagen und immaterielle Anlagen  | 
            
  | 
            MCHF  | 
            
  | 
            155  | 
            
  | 
            169  | 
            
  | 
            150  | 
            
  | 
            167  | 
            
  | 
            162  | 
        ||||||
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
        ||||||
Forschungs- und Entwicklungsaufwand  | 
            
  | 
            MCHF  | 
            
  | 
            72  | 
            
  | 
            78  | 
            
  | 
            75  | 
            
  | 
            77  | 
            
  | 
            78  | 
        ||||||
In % des Nettoumsatzes  | 
            
  | 
            %  | 
            
  | 
            2,1  | 
            
  | 
            2,3  | 
            
  | 
            2,5  | 
            
  | 
            2,5  | 
            
  | 
            2,5  | 
        ||||||
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
        ||||||
Beschäftigte  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
        ||||||
Stand Beschäftigte (31.12.)  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            11 514  | 
            
  | 
            11 809  | 
            
  | 
            11 569  | 
            
  | 
            11 619  | 
            
  | 
            11 630  | 
        ||||||
Jahresdurchschnitt  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            11 809  | 
            
  | 
            11 821  | 
            
  | 
            11 552  | 
            
  | 
            11 631  | 
            
  | 
            11 803  | 
        ||||||
Nettoumsatz pro Beschäftigten  | 
            
  | 
            TCHF  | 
            
  | 
            287  | 
            
  | 
            293  | 
            
  | 
            258  | 
            
  | 
            265  | 
            
  | 
            261  | 
        ||||||
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
        ||||||
Bilanz (31.12.)  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
        ||||||
Bilanzsumme  | 
            
  | 
            MCHF  | 
            
  | 
            3 429  | 
            
  | 
            3 772  | 
            
  | 
            3 751  | 
            
  | 
            3 725  | 
            
  | 
            3 502  | 
        ||||||
Liquide Mittel, Wertschriften, kurzfristige Geldanlagen  | 
            
  | 
            MCHF  | 
            
  | 
            206  | 
            
  | 
            511  | 
            
  | 
            469  | 
            
  | 
            428  | 
            
  | 
            282  | 
        ||||||
Nettoumlaufvermögen  | 
            
  | 
            MCHF  | 
            
  | 
            237  | 
            
  | 
            157  | 
            
  | 
            181  | 
            
  | 
            202  | 
            
  | 
            206  | 
        ||||||
Sachanlagen  | 
            
  | 
            MCHF  | 
            
  | 
            948  | 
            
  | 
            956  | 
            
  | 
            934  | 
            
  | 
            920  | 
            
  | 
            829  | 
        ||||||
Goodwill und immaterielle Anlagen  | 
            
  | 
            MCHF  | 
            
  | 
            1 410  | 
            
  | 
            1 493  | 
            
  | 
            1 577  | 
            
  | 
            1 597  | 
            
  | 
            1 652  | 
        ||||||
Finanzverbindlichkeiten  | 
            
  | 
            MCHF  | 
            
  | 
            1 030  | 
            
  | 
            784  | 
            
  | 
            779  | 
            
  | 
            837  | 
            
  | 
            837  | 
        ||||||
Eigenkapital  | 
            
  | 
            MCHF  | 
            
  | 
            1 497  | 
            
  | 
            1 988  | 
            
  | 
            1 922  | 
            
  | 
            1 899  | 
            
  | 
            1 745  | 
        ||||||
Eigenkapitalquote  | 
            
  | 
            %  | 
            
  | 
            43,7  | 
            
  | 
            52,7  | 
            
  | 
            51,2  | 
            
  | 
            51,0  | 
            
  | 
            49,8  | 
        ||||||
Gearing  | 
            
  | 
            %  | 
            
  | 
            55,0  | 
            
  | 
            13,7  | 
            
  | 
            16,1  | 
            
  | 
            21,5  | 
            
  | 
            31,8  | 
        ||||||
ROIC 1  | 
            
  | 
            %  | 
            
  | 
            26,5  | 
            
  | 
            27,1  | 
            
  | 
            23,2  | 
            
  | 
            23,1  | 
            
  | 
            22,6  | 
        ||||||
        
  | 
        ||||||||||||||||||
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            2017  | 
            
  | 
            2016  | 
            
  | 
            2015  | 
            
  | 
            2014  | 
            
  | 
            2013  | 
        ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Erfolgsrechnung  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
        ||||||
Nettoumsatz  | 
            
  | 
            MCHF  | 
            
  | 
            2 908  | 
            
  | 
            2 809  | 
            
  | 
            2 594  | 
            
  | 
            2 089  | 
            
  | 
            2 000  | 
        ||||||
Veränderung zum Vorjahr  | 
            
  | 
            %  | 
            
  | 
            +3,5  | 
            
  | 
            +8,3  | 
            
  | 
            +24,2  | 
            
  | 
            +4,5  | 
            
  | 
            +4,2  | 
        ||||||
Veränderung zum Vorjahr wb./org.  | 
            
  | 
            %  | 
            
  | 
            +3,5  | 
            
  | 
            +6,4  | 
            
  | 
            +2,7  | 
            
  | 
            +5,9  | 
            
  | 
            +3,1  | 
        ||||||
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
        ||||||
Operativer Cashflow (EBITDA) 1  | 
            
  | 
            MCHF  | 
            
  | 
            821  | 
            
  | 
            795  | 
            
  | 
            694  | 
            
  | 
            657  | 
            
  | 
            593  | 
        ||||||
Marge in % des Nettoumsatzes 1  | 
            
  | 
            %  | 
            
  | 
            28,2  | 
            
  | 
            28,3  | 
            
  | 
            26,7  | 
            
  | 
            31,5  | 
            
  | 
            29,6  | 
        ||||||
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
        ||||||
Betriebsergebnis (EBIT) 1  | 
            
  | 
            MCHF  | 
            
  | 
            706  | 
            
  | 
            687  | 
            
  | 
            591  | 
            
  | 
            577  | 
            
  | 
            511  | 
        ||||||
Marge in % des Nettoumsatzes 1  | 
            
  | 
            %  | 
            
  | 
            24,3  | 
            
  | 
            24,4  | 
            
  | 
            22,8  | 
            
  | 
            27,6  | 
            
  | 
            25,5  | 
        ||||||
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
        ||||||
Finanzergebnis, netto 1  | 
            
  | 
            MCHF  | 
            
  | 
            -9  | 
            
  | 
            -9  | 
            
  | 
            -17  | 
            
  | 
            -2  | 
            
  | 
            -6  | 
        ||||||
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
        ||||||
Nettoergebnis 1  | 
            
  | 
            MCHF  | 
            
  | 
            604  | 
            
  | 
            584  | 
            
  | 
            493  | 
            
  | 
            499  | 
            
  | 
            436  | 
        ||||||
Marge in % des Nettoumsatzes 1  | 
            
  | 
            %  | 
            
  | 
            20,8  | 
            
  | 
            20,8  | 
            
  | 
            19,0  | 
            
  | 
            23,9  | 
            
  | 
            21,8  | 
        ||||||
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
        ||||||
Gewinn je Aktie 1  | 
            
  | 
            CHF  | 
            
  | 
            16,43  | 
            
  | 
            15,85  | 
            
  | 
            13,23  | 
            
  | 
            13,28  | 
            
  | 
            11,59  | 
        ||||||
Ausschüttung je Aktie  | 
            
  | 
            CHF  | 
            
  | 
            10,40  | 
            
  | 
            10,00  | 
            
  | 
            8,40  | 
            
  | 
            8,30  | 
            
  | 
            7,50  | 
        ||||||
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
        ||||||
Free Cashflow 2  | 
            
  | 
            MCHF  | 
            
  | 
            476  | 
            
  | 
            557  | 
            
  | 
            484  | 
            
  | 
            460  | 
            
  | 
            444  | 
        ||||||
Marge in % des Nettoumsatzes 2  | 
            
  | 
            %  | 
            
  | 
            16,4  | 
            
  | 
            19,8  | 
            
  | 
            18,7  | 
            
  | 
            22,0  | 
            
  | 
            22,2  | 
        ||||||
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
        ||||||
Investitionen in Sachanlagen und immaterielle Anlagen  | 
            
  | 
            MCHF  | 
            
  | 
            159  | 
            
  | 
            139  | 
            
  | 
            147  | 
            
  | 
            105  | 
            
  | 
            98  | 
        ||||||
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
        ||||||
Forschungs- und Entwicklungsaufwand  | 
            
  | 
            MCHF  | 
            
  | 
            78  | 
            
  | 
            72  | 
            
  | 
            63  | 
            
  | 
            56  | 
            
  | 
            51  | 
        ||||||
In % des Nettoumsatzes  | 
            
  | 
            %  | 
            
  | 
            2,7  | 
            
  | 
            2,6  | 
            
  | 
            2,4  | 
            
  | 
            2,7  | 
            
  | 
            2,5  | 
        ||||||
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
        ||||||
Beschäftigte  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
        ||||||
Stand Beschäftigte (31.12.)  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            11 709  | 
            
  | 
            11 592  | 
            
  | 
            12 126  | 
            
  | 
            6 247  | 
            
  | 
            6 226  | 
        ||||||
Jahresdurchschnitt  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            11 726  | 
            
  | 
            11 972  | 
            
  | 
            12 477  | 
            
  | 
            6 303  | 
            
  | 
            6 219  | 
        ||||||
Nettoumsatz pro Beschäftigten  | 
            
  | 
            TCHF  | 
            
  | 
            248  | 
            
  | 
            235  | 
            
  | 
            208  | 
            
  | 
            331  | 
            
  | 
            322  | 
        ||||||
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
        ||||||
Bilanz (31.12.)  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
            
  | 
        ||||||
Bilanzsumme  | 
            
  | 
            MCHF  | 
            
  | 
            3 743  | 
            
  | 
            3 601  | 
            
  | 
            3 554  | 
            
  | 
            2 432  | 
            
  | 
            2 226  | 
        ||||||
Liquide Mittel, Wertschriften, kurzfristige Geldanlagen  | 
            
  | 
            MCHF  | 
            
  | 
            413  | 
            
  | 
            510  | 
            
  | 
            460  | 
            
  | 
            750  | 
            
  | 
            613  | 
        ||||||
Nettoumlaufvermögen  | 
            
  | 
            MCHF  | 
            
  | 
            173  | 
            
  | 
            147  | 
            
  | 
            147  | 
            
  | 
            169  | 
            
  | 
            128  | 
        ||||||
Sachanlagen  | 
            
  | 
            MCHF  | 
            
  | 
            813  | 
            
  | 
            727  | 
            
  | 
            715  | 
            
  | 
            551  | 
            
  | 
            536  | 
        ||||||
Goodwill und immaterielle Anlagen  | 
            
  | 
            MCHF  | 
            
  | 
            1 749  | 
            
  | 
            1 681  | 
            
  | 
            1 757  | 
            
  | 
            645  | 
            
  | 
            646  | 
        ||||||
Finanzverbindlichkeiten  | 
            
  | 
            MCHF  | 
            
  | 
            895  | 
            
  | 
            971  | 
            
  | 
            1 139  | 
            
  | 
            11  | 
            
  | 
            12  | 
        ||||||
Eigenkapital  | 
            
  | 
            MCHF  | 
            
  | 
            1 837  | 
            
  | 
            1 635  | 
            
  | 
            1 482  | 
            
  | 
            1 717  | 
            
  | 
            1 664  | 
        ||||||
Eigenkapitalquote  | 
            
  | 
            %  | 
            
  | 
            49,1  | 
            
  | 
            45,4  | 
            
  | 
            41,7  | 
            
  | 
            70,6  | 
            
  | 
            74,8  | 
        ||||||
Gearing  | 
            
  | 
            %  | 
            
  | 
            26,3  | 
            
  | 
            28,2  | 
            
  | 
            45,9  | 
            
  | 
            -43,0  | 
            
  | 
            -36,1  | 
        ||||||
ROIC 1  | 
            
  | 
            %  | 
            
  | 
            22,4  | 
            
  | 
            21,5  | 
            
  | 
            20,1  | 
            
  | 
            35,5  | 
            
  | 
            32,1  | 
        ||||||
        
  | 
        ||||||||||||||||||